Στην καθημερινότητα με τη φράση “έπαθα διαστρεμμα ποδοκνημικης” ή “διαστρεμμα αστραγαλου” εννοούμε το στραμπούληγμα (ιταλικής από το strambare και strangolare) της άρθρωσης της ποδοκνημικής αρθρώσεως.

Το διαστρεμμα αστραγαλου είναι η πιο συχνή τραυματική κάκωση στο ανθρώπινο σώμα. Υπολογίζεται ότι κάθε άνθρωπος θα υποστεί στη ζωή του τουλάχιστον ένα διάστρεμμα της ποδοκνημικής και τουλάχιστον το 50% αυτών θα το υποστεί πολλαπλά διαστρέμματα και στα δύο πόδια.

Τα συνήθη αίτια των διαστρεμμάτων της ποδοκνημικής  είναι η απώλεια ισορροπίας  στο περπάτημα ή στο τρέξιμο σε ανώμαλο έδαφος. Επίσης πολλά αθλήματα που απαιτούν την αιφνίδια αλλαγή κατεύθυνσης του σώματος, όπως το τένις και το μπάσκετ, έχουν μεγάλη συχνότητα σε προαναφερόμενους τραυματισμούς. Βασικός εκλυτικός παράγοντας είναι η απώλεια ισορροπίας του σώματος όταν στηρίζεται πάνω στην ποδοκνημική άρθρωση.

ΠΡΟΔΙΑΘΕΣΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ

Οι προδιαθεσικοί παράγοντες για διαστρεμμα αστραγαλου είναι:

• Αυξημένο σωματικό βάρος
• Απουσία άσκησης
• Κακή διατροφή
• Κακή επιλογή παπουτσιών
• Έλλειψη προθέρμανσης πριν από έντονες δραστηριότητες
• Κακός αγωνιστικός χώρος
• Κακός μυϊκός συντονισμός των μυών του ποδιού

Κατά τη διάρκεια ενός διαστρέμματος αστραγάλου (ποδοκνημικής) γίνεται η βίαιη διάταση των συνδέσμων, η οποία μπορεί να εξελιχθεί από μερική ως και πλήρη ρήξη αυτών. Το διάστρεμμα αρκετές φορές μπορεί να συνοδεύεται από οστικά οιδήματα των γειτονικών οστών και από κατάγματα της περιοχής, με πιο συχνά της περόνης (έξω σφυρού) και του φύματος του 5ου μεταταρσίου.

ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΔΙΑΣΤΡΕΜΜΑΤΩΝ ΑΣΤΡΑΓΑΛΟΥ (ΠΟΔΟΚΝΗΜΙΚΗΣ)

Τα διαστρέμματα διακρίνονται κλινικώς σε τρεις βαθμούς ανάλογα με τη βαρύτητά τους:

• 1ου βαθμού: Ελαφρά ρήξη, διάταση των συνδέσμων (80% των περιστατικών)
• 2ου βαθμού : Μερική ρήξη των συνδέσμων (15% των περιστατικών)
• 3ου βαθμού : Πλήρης ρήξη των συνδέσμων (5% των περιστατικών)

Τα συμπτώματα του διαστρέμματος της ποδοκνημικής είναι από ένα ήπιο οίδημα (πρήξιμο) της περιοχής  και ήπιο πόνο ώς σοβαρό οίδημα, αιμάτωμα, πόνο και αδυναμία βάδισης.

ΚΑΝΟΝΑΣ P.R.I.C.E.

Η αρχική αντιμετώπιση όλων των διαστρεμμάτων βασίζεται στο χρυσό κανόνα P.R.I.C.E.

• Protection (προστασία): παύση κάθε δραστηριότητας και αποφυγή φόρτισης
• Rest (ανάπαυση): αποφόρτιση
• Ice (παγοθεραπεία): ειδικά στην περίπτωση πρηξίματος παγοθεραπεία για 15-20 λεπτά
• Compression (επίδεση): μπορεί να μειώσει το πρήξιμο και τα αιματώματα και να περιορίσει την κινητικότητα της άρθρωσης
• Elevation (ανάρροπη θέση του άκρου ποδιού): βοηθά στον περιορισμό του πρηξίματος και των αιματωμάτων

Στη γενικότερη αντιμετώπιση των διαστεμμάτων γίνονται πολλά λάθη, με αρκετές φορές ανεπανόρθωτα αποτελέσματα. Η αιτία για αυτά είναι η συνήθης επιπόλαιη αντιμετώπιση των διαστρεμμάτων από τον  ασθενή, διότι τις περισσότερες φορές είναι απλά, αλλά κυρίως από την εμπλοκή ασχέτων με τη διάγνωση της πάθησης, όπως προπονητών, γυμναστών, φυσικοθεραπευτών και ανειδίκευτων ιατρών. Πολλαπλά τα περιστατικά καθυστερημένης διάγνωσης καταγμάτων, χόνδρινων βλαβών και χρόνιας συνδεσμικής αστάθειας της άρθρωσης.

Συνεπώς όταν μετά από ένα διάστρεμμα παρατηρηθεί αιμάτωμα στην περιοχή ή κατόπιν 24ώρου ο πόνος παραμένει στην ίδια ένταση με αυτή του τραυματισμού ή χειρότερος, θα πρέπει να επιληφθεί ειδικός ιατρός ορθοπαιδικός της διάγνωσης και του σχεδιασμού της θεραπείας. Τις περισσότερες φορές το πρόγραμμα αποκατάστασης συμπληρώνεται με συνεδρίες φυσικοθεραπείας, οι οποίες έχουν ως τελικό σκοπό τη βελτίωση της ισορροπίας της άρθρωσης καθώς και την ενδυνάμωση των μυών των κάτω άκρων.

ΕΑΝ ΔΕΝ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΘΕΙ ΣΕ 3-6 ΜΗΝΕΣ

Εάν ένα διάστρεμμα ποδοκνημικής (χωρίς κάταγμα) δεν αποκατασταθεί μέσα σε 3-6 μήνες πλήρως και ο ασθενής παραπονείται για πρήξιμο, δυσκαμψία και δυσκολία στην άθληση, τότε μπορεί να υπάρχει ένα από τα εξής προβλήματα:

• χόνδρινο κάταγμα ενδαρθρικό
• μετατραυματικά οστεόφυτα
• μετατραυματική αστάθεια
• ενδαρθρικές ουλές
• ελεύθερο οστεοχόνδρινο σώμα
• οστεοχόνδρινο έλλειμμα
• σχαλιδωτική οστεοχονδρίτις
• άσηπτη νέκρωση οστού

Στις προαναφερόμενες περιπτώσεις εξειδικευμένοι ιατροί μέσω ελάχιστα επεμβατικών μεθόδων, όπως την αρθροσκόπηση ποδοκνημικής, μπορούν να βελτιώσουν σημαντικά τη λειτουργικότητα της άρθρωσης και να απαλλάξουν τον ασθενή από την προσωρινή αναπηρία του.

ΕΝΔΕΙΞΕΙΣ ΓΙΑ ΑΡΘΡΟΣΚΟΠΗΣΗ

• Διαγνωστική αρθροσκόπηση κατόπιν εμμονής συμπτωμάτων και εξάντλησης των άλλων μη επεμβατικών διαγνωστικών εξετάσεων
• Η πρόσθια οστική ή μαλακών μορίων πρόσκρουση (σύνδρομο του ποδοσφαιριστή*)
• Οστεοχόνδρινα ελλείμματα
• Η αρθρόδεση της ποδοκνημικής
• Αφαίρεση ελεύθερων οστεοχόνδρινων σωματίων
• Σύνδρομο έξω πλάγιας πρόσκρουσης ή έξω πλάγιο μηνισκοειδές σύνδρομο
• Θυλακίτιδα ποδοκνημικής αρθρώσεως
• Σύνδρομο πρόσκρουσης συνδέσμωσης
• Σύνδρομο οπίσθιας πρόσκρουσης, ανάλογα με την περιοχή που βρίσκεται η θυλακίτιδα ή και ο ουλώδης ιστός, λόγω του τραυματισμού των αντίστοιχων θυλακοσυνδεσμικών στοιχείων

ΠΡΟΛΗΨΗ

Για την πρόληψη των διαστρεμμάτων της ποδοκνημικής άρθρωσης οι ¨χρυσές συμβουλές¨ είναι:

• Βελτίωση της τεχνικής για τους επαγγελματίες αλλά και ερασιτέχνες αθλητές.
• Ζέσταμα των μυών και των αρθρώσεων πριν από έντονη δραστηριότητα με διατάσεις, ελαφρό τρέξιμο, άλματα κ.λ.π.
• Ισχυροποίηση όλου του μυϊκού συστήματος.
• Προσπάθεια για ελάττωση των επιβαρυντικών παραγόντων.
• Σωστή επιλογή παπουτσιών ανάλογα με το άθλημα ή τη δραστηριότητα.
• Αν κάποια άρθρωση τη νιώθουμε ασταθή, πρέπει να ακολουθήσουμε ειδικό πρόγραμμα βελτίωσης της σταθερότητας της.

Τέλος είναι πολύ σημαντικό να γνωρίζει ο καθένας τι να κάνει σε περίπτωση που υποστεί έναν τέτοιο τραυματισμό όπως και να προσφέρει και αυτός τις πρώτες βοήθειες.